Tinh thần phục hưng trong thơ hồ xuân hương
hướng đang ngày càng trở nên chủ đạo và tuyệt đối trong văn học thành văn là ra sức noi theo thậm chí bắt chước không phải tất cả mà chỉ một loại mẫu mực của văn học lớn phương Bắc.
Trong số những tác gia lớn của văn học Việt Nam đương thời, Hồ Xuân Hương dân chủ nhất. Bà cũng khác hẳn và mạnh mẽ hơn hẳn các tác giả khuyết danh đã tạo ra cả một loạt truyện nôm: nếu như họ đã dân tộc hóa những quy phạm của đạo lý phong kiến (vốn được du nhập từ phương bắc), đại chúng hóa những mẫu mực của văn chương bác học (nghĩa là đối với họ, những cái đó vẫn là chuẩn, là căn cứ không thể thay thế; họ chỉ làm cái việc di chuyển chúng từ cung đình về làng xã, biến điệu chúng chút ít mà thôi) thì Hồ Xuân Hương làm theo hướng ngược lại với họ; bà đem vào văn học cả tinh thần thế giới quan của văn hóa dân gian lẫn những phương tiện ngôn ngữ đặc thù của nó. Trong quá trình văn học thành văn của người Việt, phương hướng này tuy không giành được ưu thế chủ đạo, nhưng không hề bị triệt tiêu khỏi văn học dân tộc. Ở những thời kỳ về sau, phương hướng này thường có những người kế tục khác nhau, không thật đông đảo nhưng bao giờ cũng độc đáo. Dẫu sao, những tác giả kế tục ấy vẫn dần dần làm cho tiếng cười trở thành đả kích phủ định một chiều, không còn giữ được tính lưỡng trị phổ quát như ở Hồ Xuân Hương nữa.